Η Βισαλτία είναι αρχαία χώρα της Μακεδονίας που αποτελούσε συνέχεια της Κρηστωνίας (Αρχαία χώρα – επαρχία της Μακεδονίας) και που εκτεινόταν από το όρος Βερτίσκο μέχρι τον ποταμό Στρυμόνα, δηλαδή επί των σημερινών περιοχών του Σωχού και της Νιγρίτας. Το Βασίλειο των Βισαλτών ποιο παλιά εκτεινόταν και σε ολόκληρη τη Χαλκιδική.
Κυριότερες πόλεις της Βισαλτίας ήταν η Άργιλος (παρά τον Στρυμονικό κόλπο), Κερδύλιον (απέναντι της Αμφίπολης), η Όσσα (παρά το Σωχό) και η Βέργα (πατρίδα του κωμικού ποιητή Αντιφάνη).
Η Κρηστωνία εκτεινόταν βοριανατολικά της Μυγδονίας, νότια της Παιονίας και Μαιδικής, και δυτικά της Βισαλτίας [παρά τις πηγές του Εχέδωρου ποταμού (σημ. Γαλλικού), δηλαδή από του Δυσώρου όρους μέχρι του Βερτίσκου].
Στην αρχή έφερε δύο ονόματα Κρηστωνία και Βισαλτία υπό ένα Βασιλέα αυτόνομο. Μετά όμως την ήττα των Περσών στη μάχη των Πλαταιών, τόσο η Κρηστωνία όσο και η Βιστωνία κατακτήθηκαν από τον Αλέξανδρο Α’ και απετέλεσαν επαρχίες του Μακεδονικού Βασιλείου, μέχρι τη ρωμαϊκή κατάκτηση το 168 π.Χ.
Από όλη την Κρηστωνία, οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν μόνο την πρωτεύουσά της που ήταν η Κρηστώνα (Κρηστών). Νεότεροι όμως περιλαμβάνουν αυτή στη Μυγδονία με τις πόλεις Αντιγόνεια, Ξυλόπολις, Τέρπυλος, Καραβία και Γυναικόκαστρο.
Η Νιγρίτα βρίσκεται 22 χλμ έξω από την πόλη των Σερρών. Έχει 10.000 περίπου κατοίκους και είναι χτισμένη σε εξαιρετικά εύφορη περιοχή η οποία αρδεύεται από τα νερά του Στρυμώνα. Κάθε άνοιξη, την πρώτη εβδομάδα μετά το Πάσχα, στη Νιγρίτα διοργανώνεται η γιορτή της Γερακίνας. Η “Γερακίνα”, το γνωστό δημοτικό τραγούδι, έχει εκεί τις ρίζες του. Η Νιγρίτα είναι κωμόπολη του νομού Σερρών της Μακεδονίας και έδρα του δήμου Βισαλτίας. Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Μία εξ αυτών είναι ότι προέρχεται από το σχήμα “την Εγρίτα”, “τη Νεγρίτα”, “Νεγρίτα”. Οι αφετηρίες του ονόματος Ιγρίτα και Εγρίτα οδηγούν στις ταυτόσημες τουρκικές λέξεις, eğri, iğri που σημαίνουν μεταξύ άλλων επικλινής, πλάγιος. Η θέση της Νιγρίτας, χωρίς τη Σούρπα, στους πρόποδες του βουνού δικαιολογεί το συσχετισμό. Οι λ.-de, -da, -ta, -te ως δεύτερα συνθετικά στην τούρκικη γλώσσα μπαίνουν στη θέση προθέσεων που προσδιορίζουν τόπο, εις, επί, παρά, μέσα, κλπ. Κατά συνέπεια τα egri-ta ή igri-ta σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνουν στον επικλινή τόπο.
Ο οικισμός της Νιγρίτας δημιουργήθηκε, κατά την πιθανότερη άποψη, στα μέσα του 16ου αιώνα από κατοίκους ορεινών περιοχών και ο πληθυσμός αυξήθηκε ως τις αρχές του 20ού αιώνα, οπότε έφθασε στους 4.300 κατοίκους.
Στις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης, ο περιηγητής Ε. Consinery, που επισκέφθηκε τη Μακεδονία, σημειώνει ότι η κωμόπολη ανθούσε οικονομικά και οι κάτοικοι της, στο σύνολο Έλληνες, επιδίδονταν στην καλλιέργεια βαμβακιού, στη χρυσοχοΐα και στη χαλκουργία. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα λειτουργούσε στη Νιγρίτα «ελληνικόν σχολείον» και, λίγες δεκαετίες αργότερα, τα σχολεία της Νιγρίτας και της Σούρπας αριθμούσαν περισσότερους από 250 μαθητές.
Κατά τον Α’ Βαλκανικό πόλεμο η Νιγρίτα απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό. Στις 24 Οκτωβρίου 1912 η Νιγρίτα ελευθερώθηκε από τους Τούρκους με επέμβαση του ελληνικού στρατού, στις 16 Ιουνίου 1913 εκδηλώθηκε η πρώτη συντονισμένη βουλγαρική επίθεση εναντίον ελληνικών τμημάτων κατά τη διάρκεια του Β’ Βαλκανικού πολέμου, στις 19 Ιουνίου 1913 πραγματοποιήθηκαν ελληνοβουλγαρικές συγκρούσεις στην περιοχή και στις 29 Ιουνίου 1913 οι Βούλγαροι πυρπόλησαν τη Νιγρίτα και αποχώρησαν.
Οι αρχαία Βέργα (ή Βέργη, ή Βεργαίο, ή Βέρτα) μαζί με την Άργυλο, το Κερδύλιον και την Όσσα, ήταν απ’ τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Βισαλτίας. Το όνομα της οφείλεται πιθανόν στον πρωτότοκο γιο του Βισάλτη, το Βέργο. Η αρχαία Βέργη ήταν πιθανότατα ένα σημαντικό «εμπόριο», δηλαδή εμπορικός σταθμός στον ποταμό Στρυμόνα, στις όχθες της λίμνης Κερκινίτιδας. Εκεί είχαν εγκατασταθεί οι Θάσιοι στα τέλη του 6ου π.Χ αιώνα και λόγω της γεωγραφικής της θέσης, του γεωργικού και μεταλλευτικού της πλούτου μετεξελίχθηκε σε αποικία της Θάσου. Η πόλη απέκτησε κυρίαρχο ρόλο, καθώς διευκόλυνε τη μετακίνηση των αγαθών από το Αιγαίο και τη Θάσο προς τη θρακική ενδοχώρα και τα Βαλκάνια. Άρχισε να χάνει σε σπουδαιότητα μετά την ίδρυση της Αμφίπολης (437 π.Χ.), εξακολουθούσε ωστόσο να είναι αυθυπόστατη πόλη στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Ήταν πλούσια πόλη και έκοβε δικά της νομίσματα από το 476-356 μ.Χ. Τα νομίσματα έφεραν πάνω Σειλινό με Νύμφη ή Σειλινό μόνο ή ψάρι κυπρίνο (γριβάδι) ή τετράγωνο σταυρωτό σε σχήμα σβάστικας και τις επιγραφές ΒΕΡΤ, ΒΕΡΓΑΙ και ΒΕΡΓΑΙΟΥ. Η Βέργα ήταν γνωστή στην αρχαιότητα και από τον κωμικό ποιητή της Αντιφάνη, που ποτέ δεν έλεγε την αλήθεια. Γι’ αυτό έμεινε η αρχαία παροιμία για κάθε ψεύτη ότι βεργαϊζει. Ο Αντιφάνης, ήταν επίσης αυτός που μεσολάβησε στο Δημοσθένη να συμμαχήσουν με τους Αθηναίους και γι’ αυτό απέκτησε το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη, με προτροπή του δευτέρου. Την ύπαρξη της αρχαίας Βέργης υποδεικνύουν τα σημαντικά ευρήματα, που έφεραν στο φως πρόσφατες ανασκαφές της Εφορείας Αρχαιοτήτων Σερρών, στα όρια όπου βρίσκεται σήμερα η κοινότητα του Νέου Σκοπού Σερρών. Ειδικότερα, στη διάρκεια των σωστικών ανασκαφών, που διενεργήθηκαν με αφορμή την οικοδόμηση αποθήκης στην περιοχή, ήλθε στην επιφάνεια τμήμα της νεκρόπολης της αρχαίας Βέργης, με πολλούς ακτέριστους και συλημένους τάφους, στους περισσότερους από τους οποίους βρέθηκαν αξιόλογα αντικείμενα, όπως χρυσά στεφάνια, κεραμικά, πήλινα αγγεία, νομίσματα, κοσμήματα κ.ά.Παράλληλα, ανακαλύφθηκαν τοιχία και τμήματα οικισμών που φανερώνουν ότι στην περιοχή βρίσκεται θαμμένη ολόκληρη η αρχαία Βέργη, μία πόλη με σημαντική δράση στην περιοχή, από τους αρχαϊκούς έως τους ελληνιστικούς χρόνους. Τα ευρήματα χρονολογούνται στο 500 π.Χ. και ύστερα, καλύπτοντας την περίοδο των ρωμαϊκών και ελληνιστικών χρόνων. Το ενδιαφέρον των αρχαιολογικών ανασκαφών επικεντρώνεται σε μία περιοχή 60-70 στρεμμάτων, ακριβώς δίπλα ή και κάτω από το σημερινό οικισμό του Νέου Σκοπού Σερρών. Η ανακάλυψη της αρχαίας Βέργης θεωρείται εξίσου σημαντική με αυτήν της αρχαίας Αμφίπολης. Σύμφωνα με τον ίδιο, το αρχαιολογικό ενδιαφέρον για την περιοχή ξεκίνησε πριν χρόνια, καθώς υπήρχαν μαρτυρίες και ενδείξεις για την ύπαρξη της αρχαίας πόλης. Σε ξεχωριστές σωστικές ανασκαφές, περίπου πριν ένα χρόνο και σε απόσταση 500 μέτρων από την περιοχή όπου εντοπίστηκαν η νεκρόπολη και ο αρχαίος οικισμός της Βέργης, είχαν ανακαλυφθεί μεμονωμένοι τάφοι, καθώς επίσης πλάκες και ένας ακέφαλος ιππέας.
Λέγεται ότι στους αρχαϊκούς χρόνους η αρχαία Βέργη αποτελούσε ορμητήριο για επελάσεις και σημαντική εμπορική δραστηριότητα προς τις βαλκανικές πόλεις, εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης, αλλά και της γεωμορφίας της περιοχής, αφού εικάζεται ότι υπήρχε λίμνη που επικοινωνούσε με το Στρυμονικό κόλπο.
Προς το παρόν, οι ανασκαφικές εργασίες έχουν διακοπεί προκειμένου να προχωρήσει η διαδικασία απαλλοτρίωσης ή ανταλλαγής των οικοπέδων.
Congratulation!