Καλωσήρθατε στο AlldayGreece

Ρωμαϊκός Ιππόδρομος Θεσσαλονίκης

Ρωμαϊκός Ιππόδρομος Θεσσαλονίκης

Κατά τους χρόνους της Τετραρχίας, ο Ιππόδρομος ήταν ένα από τα πιο σημαντικά δημόσια οικοδομήματα, διότι, εκτός από τους αγώνες που διεξάγονταν σε αυτόν, αποτελούσε έναν, κατ’ εξοχή, πολιτικό χώρο όπου ο λαός επικοινωνούσε με τον αυτοκράτορα και εξέφραζε τη βούληση του.

Τα ερείπια του Ιππόδρομου, σώζονται αποσπασματικά. Ένα μικρό τμήμα του δυτικού σκέλους είναι ορατό ανατολικά της εκκλησίας της Νέας Παναγίας (πλατεία Φαναριωτών), ενώ άλλα διατηρούνται στα υπόγεια και στον ακάλυπτο χώρο των οικοδομικών τετραγώνων της πλατείας Ιπποδρομίου και των οδών Δημητρίου Γούναρη, Φιλικής Εταιρείας και Αγαπηνού.

Ο Ιππόδρομος ήταν κτισμένος νότια της κύριας λεωφόρου που περνούσε κάτω από την Αψίδα, μεταξύ του τείχους της πόλης και του ανατολικού ορίου του ανακτόρου. Η χωροθέτηση αυτή επέτρεπε στον αυτοκράτορα να εισέρχεται, διαμέσου των κτισμάτων του ανακτόρου, στο αυτοκρατορικό θεωρείο (κάθισμα), που βρισκόταν στο δυτικό σκέλος του Ιππόδρομου μεταξύ της «Αψιδωτής αίθουσας» και της Βασιλικής.

Το οικοδόμημα, όπως προκύπτει από την αρχαιολογική έρευνα, είχε μήκος περίπου 450μ. και πλάτος 95μ. Στο βόρειο τμήμα του (κατάλοιπα στην οδό Αγαπηνού), που ήταν καμπύλο, σχηματίζονταν δώδεκα χώροι που πλαισίωναν την κεντρική είσοδο και χρησίμευαν για τη στάθμευση και εκκίνηση των αρμάτων (ιππάφεση). Εκτός από την ιππάφεση στο τμήμα αυτό, υπήρχαν και άλλοι χώροι που προορίζονταν για τους Δήμους (αθλητικά σωματεία) της πόλης. Ο Ιππόδρομος προς βορρά ήταν προσπελάσιμος από τη λεωφόρο, ενώ μία ακόμη είσοδος για τους θεατές των αγώνων υπήρχε στη σφενδόνη, δηλαδή στο νότιο κυκλικό τμήμα του οικοδομήματος, το οποίο οριοθετείται νότια της οδού Μητροπόλεως.

Ο στίβος του Ιππόδρομου χωριζόταν κατά μήκος, από ένα χαμηλό τοίχο με καμπύλα βάθρα στα άκρα, σε δύο τμήματα. Ο τοίχος αυτός, ο οποίος ήταν κεκλιμένος ως προς τις κερκίδες, θα ήταν διακοσμημένος με αγάλματα, δεξαμενές νερού, οβελίσκους κ.α. Η θέση του ταυτίζεται με τμήμα της νησίδας της πλατείας Ιπποδρομίου.

Τα καθίσματα ήταν υπερυψωμένα σε σχέση με τον στίβο από τον οποίο χωρίζονταν με ένα ψηλό στηθαίο, ύψους 2μ. περίπου, επενδεδυμένο με μάρμαρα. Η κατασκευή της υποδομής των καθισμάτων ήταν διαφορετική στο ανατολικό και στο δυτικό σκέλος λόγω της γειτνίασης του κτίσματος με το τείχος.

Η κατασκευή του Ιππόδρομου ανέρχεται στις αρχές του 4ου μ.Χ.αιώνα, ενώ σύμφωνα με τις γραπτές πηγές συνέχισε να λειτουργεί τουλάχιστον μέχρι τον 7ο μ.Χ. αιώνα.

Η γραφική αποκατάσταση της κάτοψης του βασίσθηκε στα σωζόμενα οικοδομικά κατάλοιπα και στη συγκριτική μελέτη των σύγχρονων με αυτόν ιπποδρόμων του Μιλάνου και της Κωνσταντινούπολης.

Σύμφωνα με τις γραφικές απεικονίσεις του βιβλίου «Γαλεριανό Συγκρότημα: μια εικονική περιήγηση στην αυτοκρατορική κατοικία της Θεσσαλονίκης» (Υπουργείο πολιτισμού και Αθλητισμού, ΙΣΤ ́Εφορεία Προιστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων), το νότιο κυκλικό του τμήμα («σφενδόνη») βρισκόταν κοντά στο θαλάσσιο τείχος της Θεσσαλονίκης και ακριβώς έξω από το τείχος διακρινόταν η θάλασσα. Ο Ιππόδρομος ήταν κατασκευασμένος σε άμεση επαφή με τα ανατολικά τείχη της πόλης και βρισκόταν μεταξύ των τειχών και των Ανακτόρων του Γαλέριου. Αυτό έδινε στο Ρωμαίο αυτοκράτορα εύκολη πρόσβαση στο χώρο.

Ο Ιππόδρομος αποτελούσε χώρο ψυχαγωγίας των πολιτών της Θεσσαλονίκης και οι κερκίδες του χωρούσαν πάνω από 15.000 θεατές. Το 390 μ.Χ. μία συγκέντρωση στον Ιππόδρομο πήρε άσχημη τροπή. Το οργισμένο πλήθος σκότωσε τον αρχηγό της γοτθικής φρουράς Βουτέριχο όταν εκείνος απαγόρευσε να πάρει μέρος στις ιπποδρομίες ένας δημοφιλής ηνίοχος. Τότε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος διέταξε τη σφαγή 7.000 Θεσσαλονικέων στον Ιππόδρομο. Αργότερα, ο Ιππόδρομος συνέχισε να φιλοξενεί αγώνες και πολιτικές συγκεντρώσεις τουλάχιστον μέχρι τον 6ο αι. μ.Χ.

Δυτικά του Ιπποδρόμου (συμβολή των οδών Αλεξάνδρου Σβώλου και Δημητρίου Γούναρη) υπήρχε μία πλούσια διακοσμημένη ορθογώνια αίθουσα, στη βόρεια πλευρά της οποίας βρισκόταν μια αψίδα. Σύμφωνα με το Δανό αρχαιολόγο Ejnar Dyggve, η αψιδωτή αυτή αίθουσα αποτελούσε το αυτοκρατορικό θεωρείο. Σήμερα, ένα μέρος της αίθουσας έχει ανασκαφεί και μπορεί κανείς να το δει στην οδό Δημητρίου Γούναρη.

Είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς ότι στις οδούς Μητροπολίτου Γρεβενών Εμιλιανού και Στυλιανού Γονατά, κάθετες των οδών Δημητρίου Γούναρη και Πλατείας Ιπποδρομίου, βρίσκονται κλειδωμένες καγκελόπορτες που οδηγούν σε ένα σοκάκι, στο πίσω μέρος κάποιων οικοδομών της Πλατείας Ιπποδρομίου. Σε εκείνο το σοκάκι βρίσκεται και το κτίριο της οδού Πλατείας Ιπποδρομίου 7 στο φωταγωγό της οποίας έχουν βρεθεί υπολείμματα της υποδομής για τη θεμελίωση των κερκίδων του Ιπποδρόμου. Οι κερκίδες αυτές ήταν κατασκευασμένες κατά μήκος της δυτικής πλευράς του. Δεν είναι γνωστό αν υπήρχε η αντίστοιχη υποδομή και στην ανατολική πλευρά.

Άλλο ένα τμήμα του Ιπποδρόμου (της νοτιοδυτικής πλευράς του) βρίσκεται στο πίσω μέρος της εκκλησίας της Νέας Παναγίας, μεταξύ της εκκλησίας και των μοντέρνων οικοδομών.

Σε υπόγεια και θεμέλια πολυκατοικιών της πλατείας Ιπποδρομίου και των γύρω δρόμων (οδός Φιλικής Εταιρίας, συμβολές οδών Τσιμισκή και Ρωμανού, Αλεξάνδρου Σβώλου και Φιλικής Εταιρείας, Ιπποδρομίου και Τσιμισκή) βρίσκονται τα υπόλοιπα οικοδομικά υπολείμματα του Ιπποδρόμου, τα οποία μόνο ειδικοί ερευνητές μπορούν να επισκεφτούν μετά από συνεννόηση με την αρχαιολογική υπηρεσία.

 

Πηγή: http://galeriuspalace.culture.gr/