Η Βασιλική του Σοφρονίου είναι από τους αρχαιότερους παλαιοχριστιανικούς ναούς που έχουν βρεθεί στην περιοχή της Μακεδονίας με ιδιαίτερης τεχνοτροπίας μαρμαροθετήματα και ψηφιδωτό διάκοσμο στο δάπεδο.
Ο ναός χρονολογείται από το πρώτο μισό του 5ου αιώνα μ.Χ και πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη και συνολικό μήκος 48μ. Σε επιγραφή που βρέθηκε κατά την ανασκαφή αναφέρεται το όνομα «Σωφρόνιος» ως επισκόπου της εποχής. Έτσι ο ναός ονομάστηκε «βασιλική του Σωφρονίου».
Από τα σημαντικότερα ευρήματα στο ναό είναι τα ιδιαίτερης τεχνοτροπίας μαρμαροθετήματα (opus sectile). Η μαρμαροθέτηση είναι μία τεχνική αναπαράστασης εικόνων που αναπτύχθηκε στην αρχαία Ρώμη και διαδόθηκε σε όλη την αυτοκρατορία. Σε αντίθεση με το ψηφιδωτό όπου μικρά, όμοιου μεγέθους κομμάτια συνθέτουν μια εικόνα, τα κομμάτια μαρμάρου, που χρησιμοποιούνται στη μαρμαροθέτηση, είναι μεγαλύτερα και συνήθως διαμορφώνονται κατάλληλα πριν την τοποθέτηση. Άλλα σημαντικά ευρήματα στο ναό είναι ο ψηφιδωτός διάκοσμος του δαπέδου, υπολείμματα τοιχογραφιών και γλυπτά. Το ψηφιδωτό αναπαριστά δύο ελάφια, ένα αρσενικό και ένα θηλυκό τα οποία πλησιάζουν να πιουν νερό από ένα αγγείο.
Ο εξαιρετικής τεχνοτροπίας διάκοσμος του ναού καθώς και τα ευρήματα στο γειτονικό νεκροταφείο, όπου βρέθηκαν δύο θολωτοί τάφοι, μας κάνουν να υποθέσουμε ότι υπήρχαν σημαντικοί άνθρωποι στην περιοχή που μπορούσαν να διαθέσουν χρήματα για την κατασκευή του ναού.
Τα στοιχεία που έχουμε δείχνουν ότι ο ναός καταστράφηκε από φωτιά κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. Από την άλλη, τα αρχαιολογικά ευρήματα στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού φαίνεται να μην είναι νεότερα του 6ο αιώνα μ.Χ. Την ίδια περίπου περίοδο θα πρέπει να καταστράφηκε και γειτονικός οικισμός στην περιοχή της Ελιάς. Έτσι, μπορεί κανείς να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι ο οικισμός όπως και ο ναός καταστράφηκε από επιδρομές βαρβαρικών φύλων που ήταν συχνές την εποχή εκείνη στην περιοχή της Χαλκιδικής και της Μακεδονίας γενικότερα. Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο ναός καταστράφηκε από σεισμό.
Congratulation!