Άνω Πορόϊα

Τα Άνω Πορόϊα αποτελούν ένα από τα διαμάντια του ιστορικού βουνού του Μπέλες. Είναι κτισμένα  στους νότιους πρόποδες του δυτικού τμήματος του θρυλικού αυτού βουνού και σε μια από τις ωραιότερες χαράδρες του. 
Αναπτυγμένα σχεδόν αμφιθεατρικά στις δυο αντικριστές πλαγίες της χαράδρας αυτής, υπερέχουν από κάθε άποψη απ’όλα τα  γύρο ακριτικά χωριά. Κτισμένα σε υψόμετρο 380 μέτρων και σε απόσταση μόλις έξι χιλιόμετρα από την κορυφή του Μπέλες δηλαδή από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, είναι αναπόσπαστα συνδεμένα με τη μοίρα και τις ιστορικές περιπέτειες του. 
Η ιστορία αναφέρει ότι ομάδες οικογενειών κατατρεγμένων, από τη Μοσχόπολη, τα  Γιάννενα, το Αργυρόκαστρο, τα Τρίκαλα, τα χωρία του Ολύμπου, της Πίνδου και του Γράμμου (όπως ο κοκκυόπλιος, η  Αβδέλλα, το Περιβόλι, η Σαμαρίνα, το Μέτσοβο, το Νυμφαίο και πολλά άλλα) ήταν οι πρώτοι μετανάστες και φυλλάδες που αποτέλεσαν τους πυρήνες του πληθυσμού των νέων οικισμών όπως τα Πορόϊα, η Ράμνα, η Βετρίνα που βρίσκονται στις πλαγιές του Μπέλες. 
Η ονομασία Πορόϊα φαίνεται ότι προϋπήρχε της εγκαταστάσεως στην περιοχή των νέων αποίκων. Προφανώς ο νέος οικισμός ονομάσθηκε Άνω Πορόϊα προς διάκριση από τον προϋπάρχοντα, ο πληθυσμός του οποίου αποτελείται από Τούρκους φερμένους από τα βάθη της Μικρά Ασίας για εποικισμό των αραιοκατοικημένων περιοχών, που είχαν ερημωθεί από τις συνεχείς επιδρομές και τα πολεμικά γεγονότα. Έτσι δημιουργήθηκαν οι δυο χωριστοί οικισμοί :Τα Άνω (Πορόι Μπαλαά) με αποκλειστικό Ελληνικό πληθυσμό στην αρχή, και τα Κάτω (Πορόι Ασίας) αποκλείστηκα κατοικημένο από Τουρκικό πληθυσμό. Πορόϊα στη σλαβική γλώσσα σημαίνει χείμαρρος. Όμως Παρά τη σλαβική ονομασία, η ονομασία Πορόϊα είναι καθαρά ελληνικής καταγωγής.  Προέρχεται από συμφυρμό των λέξεων Πόρος (διάβαση, πέρασμα) και ροιά (ρέω, ροή) συνδυάζοντας την υπερκείμενη του χώρου μοναδική προς τον βορρά διάβαση του Μπέλες προς τη περίφημη Σιδερόπορτα με τα άφθονα ρέοντα νερά απ΄ τις πηγές του βουνού. Κατ΄ άλλη έκδοση η ονομασία μπορεί να θεωρηθεί ότι προέρχεται και από το απόκρημνο του εδάφους.
Τα Άνω Πορόϊα και όλα τα ακριτικά χωριά του Μπέλες δέχτηκαν στοργικά την ανάλογη μερίδα προσφύγων και κατ΄ εξοχήν προερχόμενων από τον Πόντο που εγκαταστάθηκαν στις περιοχές, των ανταλλαγέντων Τούρκων και Βουλγάρων.
Αν και ακραίος και παραμεθόριος οικισμός, τα Άνω Πορόϊα  επικοινωνούν άμεσα με το Σιδηρόκαστρο, την  πόλη των Σερρών και την Θεσσαλονίκη και γενικά με όλα τα αστικά κέντρα.
Ο Σιδηροδρομικός σταθμός Πορόϊων που εγκαταστάθηκε από την αρχή στη θέση που βρίσκεται και σήμερα, (ανακαινισμένος λόγω των διαφόρων καταστροφών που υπέστη στη διάρκεια των πολέμων) εξελίχθηκε με τον καιρό σε ένα σπουδαίο κέντρο ανθρώπων και εμπορευμάτων που συντέλεσε στην αλματική ανάπτυξη όλης της περιοχής. Απείχε από τα Πορόϊα μόλις 2 χιλιόμετρα και ανάλογα από τα γύρο χωριά, ώστε η προσπέλασης σ’ αυτόν να είναι πολύ εύκολη και σύντομη. 
Η ευκολότερη πλέον επαφή με τα Αστικά Κέντρα του Νομού και κυρίως με τη Θεσσαλονίκη, δημιούργησε για τα Πορόϊα και ολόκληρη την περιοχή μια καινούργια εποχή οικονομικής ανάπτυξης και προόδου και έκδηλης κοινωνικής προσαρμογής προς ένα νέο περισσότερο πολιτισμένο τρόπο ζωής. 
Τις νέες αυτές συνθήκες ζωής επωφελήθηκε κυρίως ο Ελληνικός πληθυσμός των Πορόϊων, για μια πληρέστερη  εμπορική και κοινωνική οργάνωση  ώστε στην περίοδο εκείνη μέχρι της απελευθερώσεως το 1913 τα Άνω Πορόϊα να έχουν φθάσει σε μία αξιοζήλευτη ακμή. Με τα διάφορα καταστήματα εργαστήρια, παντοπωλεία, τα καφενεία, μαζί με το λαμπρό Ελληνικό Κοινοτικό Σχολείο έδιναν τον τόνο μιας Εθνικής ανάτασης και μιας αναμφισβήτητα πνευματικής και κοινωνικής υπεροχής των Ελληνικών απέναντι στους αλλοεθνείς κατοίκους.

Ano Poroia is one of the jewels of the historical mount Beles. It is built   on the southern foothills of the western part of this legendary mountain and in one of its most beautiful gorges. 
Developed almost amphitheatrically on the two facing slopes of this gorge, they are superior in every way compared to all the   surrounding rural villages. Built at an altitude of 380 meters and at a distance of only six kilometers from the top of mount Beles, i.e. from the Greek-Bulgarian border, they are inextricably linked to its fate and historical adventures. 
The story says that groups of persecuted families, from Moschopoli,  Ioannina, Argyrokastro, Trikala, the villages of Olympos, Pindos and Grammos (such as Kokkyoplios,  Avdella, Perivoli, Samarina, Metsovo, Nympheo and many others) were the first immigrants who formed the core of the population of the new settlements such as Poroia, Ramna, Vetrina located on the slopes of Beles. 
The name Poroia seems to have existed before the settlement of the new settlers in the area. The new settlement was named Ano Poroia to distinguish it from the pre-existing one, whose population consists of Turks brought from the depths of Asia Minor to settle the sparsely populated areas, which had been deserted by the constant raids and war events. This is how the two separate settlements were created: The Ano [(English – Upper) (Poroi Balaa)] with an exclusive Greek population at the beginning, and the Kato[(English – Lower) (Poroi Asia)] inhabited by only Turkish population. Poroia in the Slavic language means torrent. But despite the Slavic name, the name Poroia is of purely Greek origin.  It comes from a combination of the words Poros (passage) and roi (flow), combining the overhang of the area, the unique passage to the north of Beles to the famous Iron Gate with the abundant flowing waters from the springs of the mountain. In another version, the name can be considered to come from the steepness of the land.
Ano Poroia and all the rural villages of Beles wholeheartedly accepted the proportional share of refugees, mainly those from the Pontus who settled in the areas and then the Turks and Bulgarians that got exchanged.
Although being a settlement next to the borders, Ano Poroia   communicates directly with Sidirokastro,   the city of Serres and Thessaloniki and in general with all urban centers.
The Poroia Railway Station, which was established in its current position from the beginning, (renovated though, due to the various disasters it suffered during wars) evolved over time into a great center filled with people and goods that contributed to the rapid development of the entire area. The station was only 2 kilometers away from Poroia, and it was easily accessible to all the surrounding villages. 
The easier transportation from and to the Urban Centers of the Prefecture and especially with Thessaloniki, started for Poroia and the entire surrounding region a new era of economic development and progress and obvious social adjustment towards a new, more civilized way of living. 
These new living conditions were mainly benefited by the Greek population of Poroia, for a more satisfying   commercial and social organization   so that in that period until the liberation in 1913, Ano Poroia had reached an enviable peak. The various shops, workshops, small grocery stores, coffee shops, together with the brilliant Greek Community School, they set the tone of a national exaltation and an unquestionable spiritual and social superiority of the Greeks.